ગાઝામાં નહિ આ દેશમાં છુપાયેલો છે હમાસનો પ્રમુખ

• 45 કિલોમીટરનો જમીનનો ટુકડો બને છે યુદ્ધમાં શિકાર
  
• લગભગ 75 વર્ષ જૂનો છે ગાઝા પટ્ટીનો ઈતિહાસ
  
• જાણો ક્યારે અને કેવી રીતે અસ્તિત્વમાં આવ્યું હમાસ
  

16 વર્ષમાં હમાસે ઇઝરાયલ પર કર્યા 4 મોટા હુમલાઓ તારીખ સાક્ષી છે કે ઇઝરાયલ એ પેલેસ્ટાઇન વચ્ચે જ્યારે જ્યારે યુદ્ધ ફાટ્યું છે, ઇઝરાયલના દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં આવેલ ગાઝા પટ્ટી વિસ્તારે પોતાના ઉપર સૌથી વધુ ઘા ઝીલ્યા છે. લગભગ 45 કિલોમીટર લાંબા અને 6થી 10 કિલોમીટર પહોળા આ વિસ્તારે અત્યારસુધીમાં જેટલા બોમ્બ રોકેટ ખાધા છે અને જેટલા મોત જોયા છે કદાચ દુનિયાના અન્ય કોઈ હિસ્સાએ જોઈ હશે.

ગાઝા પટ્ટી કેમ બને છે ટાર્ગેટ?

ગાઝા પટ્ટી. દુનિયાભરની અનેક પેઢીઓ આ નામ સાંભળીને મોટી થઈ છે, પરંતુ ક્યારેય કોઈ યોગ્ય કારણસર નહીં પરંતુ અહીં લડાઈ, બોમ્બના વરસાદ, હુમલા અને લોકો માર્યા જવાના સમાચારને કારણે તેને યાદ કરે છે. પરંતુ સવાલ એ થાય કે આખરે ગાઝા પટ્ટીમાં આવું કેમ થાય છે? આખરે આ વિસ્તારની વિશેષતા શું છે? આ વિસ્તારને કોણ નિશાન બનાવે છે? શા માટે અહીં રહેતા લોકો દરેક યુદ્ધમાં કચડાઈ જાય છે?

આ રીતે અસ્તિત્વમાં આવ્યું ગાઝા પટ્ટી

ગાઝા પટ્ટીનો ઈતિહાસ લગભગ 75 વર્ષ જૂનો છે. જ્યારે ઈઝરાયેલની સાથે સાથે ગાઝા પટ્ટીનો પણ પાયો નાખવામાં આવ્યો હતો. વાસ્તવમાં, વિશ્વના પ્રથમ અને યહૂદીઓનો એકમાત્ર દેશ ઇઝરાયેલની રચના સાથે, એક યુદ્ધવિરામ રેખા દોરવામાં આવી હતી, જે હેઠળ ગાઝા પટ્ટીમાં સુન્ની મુસ્લિમો સ્થાયી થયા હતા. આ કરાર હેઠળ એ પણ નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ગાઝા પટ્ટીના આ વિસ્તારમાં ઈઝરાયેલના આરબ મુસ્લિમો વસવાટ કરશે, જ્યારે યહૂદીઓ ઈઝરાયેલમાં રહેશે. તો, પહેલા આ વિસ્તાર પર ઇજિપ્તનું નિયંત્રણ હતું. પરંતુ 1967માં ઈઝરાયેલ અને આરબ દેશો વચ્ચેના કબજાના યુદ્ધમાં જમીનનો આ ભાગ ઈજિપ્તના હાથમાંથી નીકળીને ઈઝરાયલ પાસે ગયો અને આ સાથે ગાઝા પટ્ટીનું ભાગ્ય નવેસરથી લખાવા લાગ્યું.

પેલેસ્ટાઈન હેઠળનો એક સ્વાયત્ત વિસ્તાર હતો ગાઝા

તે 1918 થી 1948 સુધી બ્રિટનના કબજામાં હતું, જ્યારે તે પહેલા આ વિસ્તાર ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યનું શાસન હતું. પરંતુ ઇઝરાયેલના કબજા હેઠળ આવ્યા પછી, ગાઝા પટ્ટીને 1993માં ઓસ્લો સમજૂતી હેઠળ પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટીના સ્વાયત્ત વિસ્તાર તરીકે ચિહ્નિત કરવામાં આવી હતી. આ પછી 2005 સુધીમાં ઈઝરાયલે ગાઝામાંથી પોતાના લોકોને પાછા ખેંચી લીધા. ઇઝરાયેલી વસાહતોને તોડી પાડવામાં આવી હતી અને ઇઝરાયેલી કેબિનેટે ગાઝા પટ્ટી પરના તેના લશ્કરી કબજાના અંતની સત્તાવાર જાહેરાત કરી હતી.

ઇઝરાયેલનો વિસ્તાર અને ઇઝરાયેલનો જુલમ

જો કે, યુનાઈટેડ નેશન્સથી લઈને આંતરરાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર સંસ્થાઓ અને મોટા ભાગના દેશો ગાઝા પટ્ટીને ઈઝરાયેલનો વિસ્તાર માને છે. જોવા જઈએ તો, ઈઝરાયેલ ગાઝા પટ્ટીને ખુલ્લેઆમ બહારથી નિયંત્રિત કરે છે. પરંતુ, પછી વિડંબના એ છે કે ગાઝા પટ્ટી પર અત્યાર સુધીમાં સૌથી વધુ બોમ્બમારો જો કોઈએ કર્યો હોય તો તે ઈઝરાયેલ છે. તો પછી પ્રશ્ન એ થાય કે શા માટે?

આ કારણએ ઇઝરાયલથી નફરત કરે છે ગાઝાના લોકો

તો જવાબ છે પેલેસ્ટાઇન અને આતંકી સંગઠન હમાસની સાથે ચાલી રહેલ યુદ્ધને કારણે આમ થયું છે. પછી તે 1967નું 6 દિવસનું યુદ્ધ હોય કે પછી 1973ની અરબ ઇઝરાયલની લડાઈ, દરેક લડાઈમાં ઇઝરાયલ જમીની સ્તરે પોતાનો વિસ્તાર વધારતો રહ્યો અને પેલેસ્ટિનિયનો જમીન ગુમાવતા રહ્યા.

તો, 1967 માં, ઇઝરાયેલી સેનાએ ગાઝા પટ્ટી પર કબજો કરી લીધો અને ઘણા નિયંત્રણો પણ લગાવ્યા, ત્યારબાદ ગાઝામાં રહેતા ઇઝરાયેલી આરબ મુસ્લિમોમાં ગુસ્સો વધવા લાગ્યો અને ઇઝરાયેલ વિરોધી ઇન્તિફાદા ચળવળ શરૂ થઈ. અહીંના લોકોએ ઈઝરાયેલના કાયદા કાનુનોને માનવાનો ઈન્કાર કર્યો. આ વલણ લગભગ વીસ વર્ષ સુધી એટલે કે 1993ના ઓસ્લો કરાર સુધી ચાલુ રહ્યું.

આ રીતે અસ્તિત્વમાં આવ્યું હમાસ

1990ના દાયકા સુધીમાં, પેલેસ્ટાઈન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે વાટાઘાટો શરૂ થઈ અને ઈઝરાયેલે પણ પેલેસ્ટાઈનની જમીન હપ્તામાં પરત કરવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ આ જ દાયકામાં, વર્ષ 1987માં મુસ્લિમ કટ્ટરપંથીઓએ હમાસ નામનું સંગઠન શરૂ કર્યું. હમાસ એટલે ઇસ્લામિક રેઝિસ્ટન્સ મૂવમેન્ટ. આ હમાસે ન માત્ર ગાઝા પટ્ટી પર કબજો કર્યો, પરંતુ અહીંથી ઈઝરાયેલ પર હુમલા પણ શરૂ કર્યા. વાસ્તવમાં, 2007માં હમાસે ગાઝા પટ્ટીમાં યોજાયેલી ચૂંટણી જીતી અને પછી ધીમે ધીમે તેણે અહીં પોતાની પકડ મજબૂત કરી. અહીંની સરકારી ઓફિસોથી લઈને સૈન્ય પાંખો હમાસના નિયંત્રણમાં આવી ગઈ.

ઈઝરાયેલને દુશ્મન માને છે હમાસ

જોકે, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર, ઈઝરાયેલ, અમેરિકા અને વિશ્વના ઘણા દેશો હમાસને આતંકવાદી સંગઠન માને છે. જ્યારે હમાસ પેલેસ્ટાઈનને ઈસ્લામિક રાષ્ટ્ર બનાવવાની સાથે સાથે સ્વતંત્રતાની પણ માંગ કરી રહ્યું છે. અને 2007 થી, હમાસે ઇઝરાયેલ પર 4 મોટા હુમલા કર્યા છે. હમાસનું માનવું છે કે ઈઝરાયેલે પેલેસ્ટાઈનના મોટા ભાગ પર કબજો જમાવી લીધો છે. એટલે જ હમાસ ઈઝરાયેલને પોતાનો દુશ્મન માને છે અને સમયાંતરે તેના પર હુમલા કરતું રહે છે.

ઈઝરાયેલના હુમલામાં બેમોત મારે છે ગાઝા નાગરિકો

શનિવારે ઇઝરાયલ પર હમાસનો હવાઈ હુમલો પણ એનો જ સિલસિલો છે, પરંતુ એ વાત પણ સાચી છે કે જ્યારે પણ હમાસે ઇઝરાયલને ઉશ્કેરવાની ભૂલ કરી છે ત્યારે ઇઝરાયલે હમાસને તેની હરકતોનો જડબાતોડ જવાબ આપ્યો છે. અને આ ગાઝા પટ્ટીમાં હમાસના હેડક્વાર્ટરથી લઈને આતંકવાદીઓના ઠેકાણાઓ સુધીની દરેક વસ્તુ મોજૂદ હોવાથી જો કોઈએ આ ગાઝા પટ્ટી પર સૌથી વધુ બોમ્બમારો કર્યો હોય તો તે ઈઝરાયેલ છે. ખાસ વાત એ છે કે આ આતંકી સંગઠન ગાઝા પટ્ટીના રહેણાંક વિસ્તારોમાંથી ઓપરેટ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે પણ હમાસ ઈઝરાયેલ પર હુમલો કરે છે ત્યારે ઈઝરાયેલના વળતા હુમલામાં હમાસના આતંકવાદીઓની સાથે ગાઝા પટ્ટીમાં રહેતા સામાન્ય લોકો પણ માર્યા જાય છે.

ઇઝરાયલને દોષિત ઠેરવવાની રણનીતિ

પરંતુ, આ કદાચ હમાસની રણનીતિ છે કે તે નિર્દોષો નાગરિકોની પાછળથી પ્રહાર કરે છે અને નિર્દોષોના મોતને લઈને દુનિયા સામે ઇઝરાયલને જવાબદાર ગણાવે છે અને આખી દુનિયાની સામે ઈઝરાયેલના અત્યાચારની કહાની સંભળાવે છે. જેથી બધાને ખબર પડે કે ઈઝરાયેલની વાસ્તવિકતા શું છે અને તે કેટલું ક્રૂર છે.

હાલ તો, ઇઝરાયલ હમાસ યુદ્ધમાં, ઇઝરાયેલે ગાઝા પટ્ટીમાં વીજળી અને પાણી જેવી ઘણી જરૂરી સપ્લાય બંધ કરી દીધી છે અથવા તો કાપી નાખી છે. જેના કારણે વિશ્વના ઘણા દેશો ઈઝરાયેલ પર આંગળી ચીંધી રહ્યા છે અને તેને ઈઝરાયેલ દ્વારા માનવાધિકારનું ઉલ્લંઘન પણ ગણાવી રહ્યા છે. પણ પછી સવાલ એ ઊભો થાય છે કે જો ગાઝા પટ્ટી હમાસના કબજામાં છે તો ત્યાંની પાયાની સુવિધાઓની જવાબદારી ઇઝરાયલની કેમ કે કેવી રીતે?

શું છે હમાસ સંગઠન?

આતંકવાદી સંગઠન હમાસે ઈઝરાયેલ પર અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો હુમલો કર્યો છે. આવો હુમલો, જેના બાદ ફરી એકવાર હમાસ અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થઈ ગયું છે. બંને તરફથી હિંસક હુમલાઓ ચાલુ છે. પરંતુ, આ હુમલા સાથે સવાલ એ થાય છે કે આ હમાસ શું છે? ક્યારે, ક્યાં અને કોણે તેની શરૂઆત કરી? અને અત્યારે આ સંસ્થાની કમાન કોના હાથમાં છે?

તો જવાબ એ છે કે હમાસનું પૂરું નામ ‘હરકત અલ-મુકાવામા અલ-ઈસ્લામીયા’ એટલે કે ઈસ્લામિક રેઝિસ્ટન્સ મૂવમેન્ટ છે. આ પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદીઓનું એક જૂથ છે, જે ઇઝરાયેલ દ્વારા કબજે કરાયેલા પેલેસ્ટાઇનના ભાગોને પરત લેવા અને પેલેસ્ટાઇનમાં ઇસ્લામિક રાજ્યનું શાસન સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. અને હમાસ આ કામમાં ઈઝરાયેલને સૌથી મોટો અવરોધ માને છે.

દોહામાં રહે છે હમાસનો પ્રમુખ

હમાસના ઘણા એકમો છે, જે રાજકીય, લશ્કરી અથવા સામાજિક કાર્ય કરે છે. એક સલાહકાર સંસ્થા હમાસની નીતિઓ નક્કી કરે છે. તેનું મુખ્યાલય ગાઝા પટ્ટી વિસ્તારમાં છે. હાલમાં હમાસની કમાન ઈસ્માઈલ હનીયેહના હાથમાં છે, જે તેનો અધ્યક્ષ છે. તેણે 2017 થી ખાલિદ મેશાલના અનુગામી તરીકે પદભાર સંભાળ્યો છે. હાલમાં તે કતારની રાજધાની દોહામાં રહે છે અને ત્યાંથી હમાસનું કામ જુએ છે, કારણ કે ઇજિપ્તે તેના ગાઝા જવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.