કુદરતની અખૂટ ક્ષમતામાં સૌથી અનોખી માતૃશક્તિ

અનહદ તાકાતવાન મનાતી કુદરતની પણ કોઈ મા હશે એવી કલ્પના કરો ત્યારે અથવા તો જીવસૃષ્ટિમાં જણ્યાને બચાવવા ઝઝૂમતી જણનારીને જુઓ ત્યારે માતૃશક્તિનો અંદાજ આવી જાય

ટીવીનો જમાનો આવ્યો તે પછી મનોરંજન સિવાયની કેટલીક ચેનલો આવી તેમાં ડિસ્કવરી અને નેશનલ જ્યોગ્રાફી હતી. નેશનલ જ્યોગ્રાફી મેગેઝીનથી જૂના યુગના વાચકો પરિચિત હશે. એ મેગેઝીન મોંઘું આવતું એટલે લાયબ્રેરીમાં જઈને વાંચવું પડતું. પણ અનોખી એની છપાઈ ગણાતી અને આંખો પહોળી થઈ જેવી આવી માહિતીનો ખજાનો તેમાંથી મળતો. ડિસ્કવરી ચેનલે જંગલ અને પ્રાણી સૃષ્ટિની એક આખી દુનિયા આંખ સામે ખોલી આપી.
જંગલોની બાબતમાં ગુજરાતમાં ફિફ્ટી ફિફ્ટી જેવી સ્થિતિ છે. રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રની સરહદે એક આખો ઊભો પટ્ટો છે. અરવલ્લીની પહાડીઓ અને તેનું જંગલ. તે પછી માત્ર સૌરાષ્ટ્રમાં ગીરનું જંગલ. તે સિવાય ગુજરાતમાં કુદરતને આપણે જાણે જાકારો આપ્યો હોય તેવી સ્થિતિ. નાના નાના વગડા જેવા જંગલો, મોટી મોટી વીડીઓ, કાળીયાર અભ્યારણ્ય, પક્ષી અભ્યારણ્ય વગેરે છૂટાછવાયા કુદરતની કૃપાના ટાપુઓ ખરા, પણ તે સિવાય આપણે વગડાને ઉજ્જડ કરી નાખ્યો છે. મહેસાણાથી વાપી, અને વચ્ચે અમદાવાદથી શરૂ કરીને વાયા મોરબી રાજકોટ-જામનગર સુધીનો ઔદ્યોગિક પટ્ટો – વિકાસ દેખાડે, પણ શહેરીકરણ અને બિનખેતી સાથે કુદરત ઉજડતી હોય તેવું પણ જણાય.
એક ગીર માના ખોળા જેવું બચ્યું. તેની ચારેકોર પણ કોર કાપવામાં આવી રહી છે. રાજકારણીઓ રિસોર્ટના નામે ગીરની આસપાસના જમીનના ટુકડા આખાને આખા ગળી રહ્યા છે, પણ નેશનલ પાર્ક હોવાથી ઘણા અંશ બન્યું. સિંહોનું નિવાસસ્થાન હોવાથી પણ બચાવવું પડ્યું. સિંહો બચ્યા એ ગુજરાતની મોટી સિદ્ધિ છે. સિંહો ગીરનું જંગલ છોડીને ફેલાવા લાગ્યા છે એ પણ સૌરાષ્ટ્રની ધીંગી ધરાના, કઠણ અને ઉદાર કાળજાના કાળા માથાના માનવીની ઉજળી બાજુ છે. સિંહોને સૌરાષ્ટ્રનો ખેડૂ અને માલધારી સાચવી લે છે.
આ એક કુદરતી સંવર્ધન છે, જે પરસ્પરને પોષે છે. કુદરતની રીત ન્યારી. કુદરત સામે માણસ બાથ ભીડે ત્યારે માણસ જીતતો લાગે, પણ એવું થતું નથી. કુદરતની પોતાની યાત્રા અવિરત છે અને તે પોતાનો મારગ કરી લે છે. કુદરત સમગ્ર જીવસૃષ્ટિને એક માતાની જેમ સાચવી લે છે – સંતાનો સ્વાર્થી થઈ જાય છે ત્યારે સાચવી લે છે. કુદરતની આ તાકાત અમાપ છે અને આપણને આશ્ચર્ય થાય છે. પણ વધારે આશ્ચર્ય ત્યારે થાય જ્યારે કલ્પના કરશો કે આ કુદરતનું, પૃથ્વીનું, બ્રહ્માંડનું સર્જન કરનાર કોઈ શક્તિ પણ છે અને તેને એક માતા તરીકે જ કલ્પવી રહી. એ માતૃશક્તિ કેટલી વિરાટ!
વિરાટ માતૃશક્તિથી માંડીને સુક્ષ્મ રીતે પણ તમે જુઓ કે જન્મ આપનારી શક્તિ કેવી રીતે બચ્ચાને બચાવતી રહે છે. એક કુદરતી સ્ફૂરણા જન્માવે છે જણનારીમાં જે કુદરતના નિયમને જાળવવા પોતાનો ભોગ આપીને પણ ભાવી જીવને બચાવે છે. આજના અંકમાં રાજુલાની રાણીની વાત જણાવી છે તે તેનો તાજામાં તાજો દાખલો છે. બચી ગયેલા એક બચ્ચાને બચાવવા 300 કિમી સુધી એક સિંહણ ચાલતી રહે તેની અનોખી કથા. આપણે ત્યાં પણ હવે આવી ઘટનાઓનું દસ્તાવેજીકરણ થવા લાગ્યું છે તે પણ આનંદની વાત છે. આવી તો અનેક ગાથા ગાંડી ગર્યમાંથી મળે તેમ છે… બસ આપણે તેનું સંવર્ધન કરવાનું છે અને તેને સ્મૃતિમાં અને સ્મારકમાં સાચવી લેવાનું છે. આ પ્રકારના દસ્તાવેજીકરણને નેક્સ્ટ લેવલ લઈ જવાય તો વિશ્વનું ઉત્તમ વાસ્તવિક સાહિત્ય પણ આ જ ધરામાંથી થઈ શકે તેમ છે.